Ηγεμόνες Ασσυρίας:Σαρδανάπαλος(Assur-bani-pal)

Ο Σαρδανάπαλος ήταν, σύμφωνα με τον Έλληνα συγγραφέα Κτησία, ο τελευταίος βασιλιάς της Ασσυρίας, αν και στην πραγματικότητα τη θέση αυτή κατέχει ο Ασούρ Ουμπαλίτ Β΄ (612-605 π.Χ.). Το βιβλίο του Κτησία Περσικά είναι χαμένο, αλλά γνωρίζουμε το περιεχόμενό του από μετέπειτα συλλογές και από το έργο του Διόδωρου (II.27). Σε αυτή την αναφορά, ο Σαρδανάπαλος που υποτίθεται ότι έζησε το 7ο αιώνα π.Χ., παρουσιάζεται σαν έκφυλη μορφή που περνά τη ζωή του στην τρυφή και έχει έναν καταστροφικό θάνατο. Η θρυλική ηθική παρακμή του Σαρδανάπαλου αργότερα έγινε αντικείμενο θεματολογίας στην λογοτεχνία και τη τέχνη, ειδικά κατά τη Ρομαντική περίοδο.



Το όνομα Σαρδανάπαλος πιθανόν είναι παραφθορά του Ασσουρμπανιπάλ, αυτοκράτορα της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας, αλλά ο Σαρδανάπαλος που περιγράφεται από τον Διόδωρο έχει πολύ λίγη σχέση με αυτά που είναι γνωστά για αυτόν τον βασιλιά, που στην πραγματικότητα ήταν στρατιωτικά ισχυρός, αποτελεσματικός και μορφωμένος ηγέτης, που ήταν ηγέτης της μεγαλύτερης αυτοκρατορίας που είχε δει μέχρι τότε ο κόσμος.



Η ιστορία σύμφωνα με τον Διόδωρο

Ο Διόδωρος λέει ότι ο Σαρδανάπαλος, γιος του Ανακυνδαράξη, ξεπερνούσε σε μαλθακότητα και πολυτέλεια όλους τους προηγούμενους ηγεμόνες. Πέρασε όλη τη ζωή του στη μαλθακότητα και τη τρυφή. Ντυνόταν με γυναικεία ρούχα και φορούσε μακιγιάζ. Είχε πολλές παλλακίδες, γυναίκες και άντρες. Έγραψε ο ίδιος τον επιτάφιό του, όπου ανέφερε πως η σωματική ευχαρίστηση είναι ο μοναδικός σκοπός στη ζωή. Ο τρόπος ζωής του προκάλεσε δυσαρέσκεια, σε σημείο να οργανωθεί συνωμοσία εναντίον του από τον Αρβάκη. Μια συμμαχία από Μήδους, Πέρσες και Βαβυλώνιους αντιτέθηκαν στους Ασσυρίους. Ο Σαρδανάπαλος ανέλαβε δράση και νίκησε τους επαναστάτες αρκετές φορές σε μάχη, αλλά απέτυχε να τους εξουδετερώσει. Πιστεύοντας ότι τους είχε νικήσει, ο Σαρδανάπαλος επέστρεψε στον έκφυλο τρόπο ζωή του, διατάσσοντας θυσίες και εορτασμούς. Οι επαναστάτες όμως ενισχύθηκαν με νέα στρατεύματα από τη Βακτρία. Τα στρατεύματα του Σαρδανάπαλου αιφνιδιάστηκαν, και εξολοθρεύτηκαν.



Ο Σαρδανάπαλος επέστρεψε στη Νινευή για να υπερασπιστεί την πρωτεύουσά του, ενώ ο στρατός τέθηκε υπό την ηγεσία του γαμπρού του, που κατόπιν ηττήθηκε και σκοτώθηκε. Έχοντας στείλει την οικογένειά του μακριά για ασφάλεια, ετοιμάστηκε να υπερασπιστεί τη Νινευή. Κατάφερε να αντέξει εναντίον μακροχρόνια πολιορκία, αλλά τελικά βαριές βροχοπτώσεις προκάλεσαν υπερχείλιση του Τίγρη, οδηγώντας στην κατάρρευση ενός από τα αμυντικά τείχη. Για να μην πέσει στα χέρια των εχθρών του, ο Σαρδανάπαλος έφτιαξε μια τεράστια νεκρική πυρά για τον εαυτό του, όπου έριξε “όλο το χρυσάφι του, ασήμι και βασιλικά ενδύματα”. Έβαλε τους ευνούχους και τις παλλακίδες του στην πυρά και κάηκε αυτός και εκείνοι μέχρι θανάτου.



Ο Έλληνας συγγραφέας Χοιρίλος συνέθεσε έναν επιτάφιο για το Σαρδανάπαλο, που ισχυρίστηκε ότι μετέφρασε από τα Χαλδαϊκά.



 

Ιστορική ακρίβεια

Δεν υπάρχει βασιλιάς με το όνομα Σαρδανάπαλος στον Κατάλογο Βασιλιάδων της Ασσυρίας. Κάποια κομμάτια της ιστορίας του Σαρδανάπαλου φαίνεται να σχετίζονται σε έναν βαθμό με γεγονότα των ύστερων χρόνων της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας, περιλαμβανομένης της σύγκρουσης μεταξύ του βασιλιά Ασσουρμπανιπάλ και του αδελφού του Σαμάς σουμ ουκίν, ο οποίος έλεγχε την Βαβυλώνα ως υποτελή περιοχή, εκ μέρους του αδελφού του. Ενώ ο Σαρδανάπαλος έχει ταυτιστεί με τον Ασσουρμπανιπάλ από τον Ιουστίνο, ο θάνατός του στις φλόγες του παλατιού του είναι πιο κοντά με αυτόν του αδελφού του Σαμάς σουμ ουκίν, που τον συνεπήρε ο Βαβυλωνιακός εθνικισμός και έφτιαξε συμμαχία με τους Βαβυλωνίους, τους Χαλδαίους, τους Ελαμίτες, και τους Άραβες εναντίον του Ασσουρμπανιπάλ σε μια προσπάθεια να μεταφέρει την έδρα της αχανούς αυτοκρατορίας από τη Νινευή στη Βαβυλώνα.



Δεν υπάρχει καμία απόδειξη που προέρχεται από τη Μεσοποταμία ότι είτε ο Ασσουρπανιπάλ είτε ο Σαμάς σουμ ουκίν είχαν έκφυλη ζωή, ή ομοφυλοφιλικές ή παρενδυτικές προτιμήσεις. Φαίνεται ότι και οι δύο ήταν ισχυροί, πειθαρχημένοι, σοβαροί και φιλόδοξοι ηγέτες, ενώ ο Ασσουρπανιπάλ είναι γνωστό ότι ήταν μορφωμένος με ενδιαφέρον στα μαθηματικά, την αστρονομία και αστρολογία, την ιστορία, τη ζωολογία και τη βοτανολογία.



Ήταν ο Σαμάς σουμ ουκίν που πολιορκήθηκε στη Βαβυλώνα και ηττήθηκε, και οι σύμμαχοί του συνετρίβησαν, όχι ο Ασσουρπανιπάλ στη Νινευή. Μετά από την ήττα του πρώτου το 648 π.Χ., μια επιγραφή στα αρχεία του Ασσουρπανιπάλ καταγράφει ότι “έριξαν τον Σαμάς σουμ ουκίν, εχθρό αδελφό που επιτέθηκε, μέσα στην πύρινη λαίλαπα”.



Η πραγματική Πτώση της Νινευή συνέβη το 612 π.Χ. μετά που η Ασσυρία είχε αποδυναμωθεί πολύ από μια σειρά εσωτερικών εμφύλιων πολέμων μεταξύ διεκδικητών του θρόνου. Οι πρώην υποτακτικοί της εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση και απελευθερώθηκαν από τον Ασσυριακό ζυγό. Η Ασσυρία δέχτηκε το 612 π.Χ. επίθεση από συμμαχία δυνάμεων των Μήδων, Σκυθών, Βαβυλωνίων, Χαλκαίων, Περσών, Κιμμερίων και Ελαμιτών. Η Νινευή πολιορκήθηκε και λεηλατήθηκε το 612 π.Χ. Ο γιος του Ασσουρπανιπάλ Σισαρισκούν (ο τρίτος από τους τέσσερεις βασιλιάδες που βασίλεψαν μετά των Ασσουρπανιπάλ) ήταν τότε ο βασιλιάς της Ασσυρίας. Μάλλον σκοτώθηκε ενώ υπερασπιζόταν την πόλη, αν και οι αναφορές είναι αποσπασματικές. Ο Ασούρ Ουμπαλίτ Β΄ τον διαδέχτηκε, και ήταν ο τελευταίος βασιλιάς της ανεξάρτητης Ασσυρίας, που βασίλεψε από την Χαρράν, τελευταία πρωτεύουσα της Ασσυρίας μέχρι το 605 π.Χ. Η Ασσύρια επεβίωσε ως κατεχόμενη επαρχία και γεωπολιτική οντότητα μέχρι τη διάλυσή της μετά την αραβική Μουσουλμανική κατάκτηση της Μεσοποταμίας τον 7ο αιώνα μ.Χ. Η περιοχή ακόμα κατοικείται από σήμερα Χριστιανική Ασσυριακή μειονότητα που μιλάει ακόμα Ανατολικά Αραμαϊκά.



Πρόσφατα, ο Σαρδανάπαλος προτάθηκε ότι ήταν ο Ασούρ ντανίν παλ, ο γιος του Σαλμανασέρ Γ΄, ο οποίος ηγήθηκε εξέγερσης εναντίον του.



Υποτιθέμενος τάφος

Την παραμονή της Μάχης της Ισσού (333 π.Χ.), λένε οι βιογράφοι του Αλέξανδρου, έδειξαν στον Αλέξανδρο αυτό που οι ντόπιοι πίστευαν ότι ήταν ο τάφος του Σαρδανάπαλου στην Αγχίαλο της Κιλικίας, με ένα ανάγλυφο που έδειχνε το βασιλιά να χτυπάει τα χέρια του πάνω από το κεφάλι του και μια επιγραφή που οι ντόπιοι του μεταφράσανε, “Ο Σαρδανάπαλος, γιος του Ανακυνδαράξη, έχτισε την Αγχίαλο και τη Ταρσό σε μία μέρα. Άγνωστε, τρώγε, πίνε, κάνε έρωτα, καθώς τα ανθρώπινα δεν αξίζουν αυτό” (εννοώντας το χτύπημα των χεριών). Ιστορικά, δεν υπάρχει καταγραφή οποιουδήποτε Ασσύριου βασιλιά να πεθαίνει και να θάβεται στην Κιλικία.