Μπορούν τα ζώα να νιώσουν τον κίνδυνο;

 

Γάτες που γνωρίζουν επακριβώς πότε θα τις πάνε στον κτηνίατρο. Σκύλοι που νιώθουν ότι το αφεντικό τους πλησιάζει, ακόμα και αν είναι πολλά χιλιόμετρα μακριά. Και πουλιά που πενθούν το θάνατο των ανθρώπων που είναι κοντά τους. Τα κατοικίδιά μας και άλλα ζώα φαίνεται πως έχουν διαισθητικές δυνάμεις, έχουν όμως στ’ αλήθεια μια μυστηριώδη έκτη αίσθηση; Ένα νέο βιβλίο από δύο πολύ σημαντικούς κλινικούς επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με τις επιθανάτιες εμπειρίες, ο Δρ. Peter Fenwick και η γυναίκα του Elizabeth, εξετάζει τις αξιοπρόσεχτες περιπτώσεις ζώων με ψυχικές δυνάμεις. Ας δούμε λοιπόν στη συνέχεια μερικές τέτοιες περιπτώσεις:

Δεν υπάρχει τίποτε το καινούργιο στην ιδέα ότι τα ζώα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες μέσω μιας επιπλέον αίσθησης που οι άνθρωποι έχουμε χάσει ή που δεν είχαμε ποτέ. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν κατοικίδια μπορούν πιθανότατα να αναφέρουν κάποιο παράδειγμα από τη γάτα ή το σκύλο τους που έδειξε συμπεριφορά σα να μπορεί διαβάζει τη σκέψη. Τα σκυλιά συχνά συμπεριφέρονται με τρόπο που μοιάζει σα να ξέρουν πότε τα αφεντικά τους ξεκινούν για να γυρίσουν στο σπίτι αν και μπορεί να βρίσκονται πολλά χιλιόμετρα μακριά και συχνά τους περιμένουν στην πόρτα πριν φτάσουν. Και οι γάτες είναι περιβόητες για την ικανότητά τους να νιώθουν πότε πρόκειται να τις πάνε στο κτηνιατρείο.

Ένας ακαδημαϊκός, ο Rupert Sheldrake, συγγραφέας του ‘Σκύλοι που Γνωρίζουν Πότε οι Ιδιοκτήτες τους Επιστρέφουν στο Σπίτι’ επικοινώνησε με 65 κτηνιατρεία στο Λονδίνο και ρώτησε εάν είχανε κάποιο πρόβλημα με ιδιοκτήτες γατών σχετικά με την τήρηση των ραντεβού που είχανε κλείσει. Όχι μόνο οι 64 στους 65 είχανε τέτοια προβλήματα, αλλά επιπρόσθετα μερικοί είχαν σταματήσει να κλείνουν ραντεβού σε άτομα που είχαν γάτες εξηγώντας ότι “τα ραντεβού για γάτες δεν μπορούν να λειτουργήσουν.” Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι οι γάτες προσέχουν τον ιδιοκτήτη τους που πλησιάζει με το ειδικό κλουβί μεταφοράς, η γάτα κρύβεται πολύ νωρίτερα όταν νιώσει ότι ο άνθρωπος που την έχει, αρχίζει να σκέφτεται ότι είναι καιρός να ψάξει τη γάτα για να μην αργήσει στο ραντεβού με τον κτηνίατρο.

Παρομοίως, η προαίσθηση του θανάτου δεν περιορίζεται μόνο στους ανθρώπους. Το υπερβολικό ενδιαφέρον που προκάλεσε η περίπτωση μιας διαισθητικής αμερικάνικης γάτας με το όνομα Όσκαρ, αποτελεί ένα παράδειγμα των περίεργων συμπεριφορών που επιδεικνύουν τα ζώα. Ο Όσκαρ μένει σε μια νοσηλευτική κλινική και έχει μια αλλόκοτη ικανότητα να νιώθει πότε κάποιος που μένει εκεί πρόκειται να πεθάνει. Όταν ένας ασθενής πλησιάζει να πεθάνει σχεδόν πάντα ο Όσκαρ εμφανίζεται και πηδάει επάνω στο κρεβάτι. Το προσωπικό τελικά αναγνώρισε και σέβεται τα ένστικτα του Όσκαρ και καλεί τους συγγενείς του ασθενή που επιλέγει κάθε φορά ο γάτος. Αλλά δεν μπορούν να εξηγήσουν το φαινόμενο. Ο Όσκαρ δε δείχνει ενδιαφέρον σε ασθενείς που η υγεία τους φαίνεται πολύ άσχημη ή που έχουν λίγες μέρες ζωής. Σύμφωνα με μια θεωρία, η οξυδέρκεια της οσφρητικής αισθητικότητας των γατών μπορεί να τους παρέχει τη δυνατότητα να ανιχνεύσουν κάποια μικρή μεταβολική αλλαγή που προηγείται της ώρας του θανάτου, αλλά κανείς δεν έχει βρει το λόγο, γιατί ένας γάτος θα έβρισκε ενδιαφέρον στο να πλησιάσει κάποιον που είναι έτοιμος να αναχωρήσει για τον άλλο κόσμο.

Ιστορίες με σκύλους

Με τα παραπάνω δεδομένα, δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη το γεγονός ότι τόσο πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ακόμα και τρομακτικά περιστατικά που αφορούν γάτες και σκύλους.

Η Ann Liddell περιέγραψε την παράξενη συμπεριφορά του σκύλου της, ράτσας Newfoundland, τη νύχτα που πέθανε η μητέρα της: “Περίπου στις 4:30 π.μ. ο σκύλος άρχισε να γαβγίζει, όχι με το συνηθισμένο του τρόπο, αλλά κραύγαζε πολύ άγρια. Ήξερα αστραπιαία ότι η μητέρα μου πέθανε και λίγο αργότερα λάβαμε το τηλεφώνημα από το νοσοκομείο, που μας επιβεβαίωσε το γεγονός.”

Η μητέρα του Michael Finch πέθαινε από καρκίνο. Ένα βράδυ ο Michael έφευγε από το νοσοκομείο και επέστρεφε στο σπίτι για να βγάλει βόλτα το σκύλο του. “Δεν θα το ξεχάσω ποτέ αυτό σ’ όλη τη ζωή μου. Στις 10:45 μ.μ. ο σκύλος άρχισε να ουρλιάζει σα λύκος. Σου προκαλούσε ανατριχίλα στη σπονδυλική στήλη. Και τότε αντιλήφθηκα ότι αυτό γινόταν επειδή η μητέρα μου πέθανε. Για πέντε λεπτά ούρλιαζε ανεξέλεγκτα και μετά πήγε για ύπνο. Ο σκύλος ήταν ένα βασιλικό Cavalier Spaniel και ποτέ πριν δεν είχε βγάλει έναν τέτοιο βαθύ, άγριο και οξύ ήχο. Όταν αργότερα επέστρεψε ο πατέρας μου και η αδελφή μου, επιβεβαίωσαν ότι η μητέρα πέθανε στις 10:45 μ.μ.”

Ιστορίες με γάτες

Μια άλλη περίπτωση είναι αυτή της Susan Burman που αφηγείται το περιστατικό που συνέβη όταν ο άντρας της ήταν στο κρεβάτι του θανάτου. Η γάτα τους κουλουριάστηκε γύρω από τα πόδια του. Καθώς έβγαζε την επιθανάτια εκπνοή του οι τρίχες στην πλάτη της γάτα σηκώθηκαν σαν από στατικό ηλεκτρισμό. Μια παρόμοια ιστορία αφορά έναν άνθρωπο που κοιμόταν σε μια κλινική. Η γάτα μπήκε στο δωμάτιό του τη στιγμή που πέθαινε και μια νοσηλεύτρια που βρισκόταν εκεί ανέφερε: “Γρύλιζε και γύρναγε γύρω γύρω στο δωμάτιο δύο φορές και μετά ξαφνικά πετάχτηκε έξω σα να μην ήθελε πλέον να βρίσκεται εκεί.”

Μια ακόμα πιο παράξενη ιστορία αφορά την οικογένεια Cox και τη γάτα τους. Ο Brian Cox είναι βιοχημικός και εργάζεται στο ερευνητικό τμήμα ενός πανεπιστημίου, ένας άνθρωπος που δεν είναι επιρρεπής στο να φαντάζεται πράγματα και να βγάζει εύκολα συμπεράσματα. Λίγα χρόνια πριν από το θάνατό της, η γριά θεία του Brian τους επισκεπτόταν με μεγάλη συχνότητα. Κάθε φορά που ερχόταν περνούσε την περισσότερη ώρα καθισμένη σε μια συγκεκριμένη καρέκλα και η γάτα (που όπως οι περισσότερες γάτες τους αρέσει να βρίσκουν ένα άτομο που να κάθεται ήσυχα σε ένα συγκεκριμένο μέρος για αρκετή ώρα) κούρνιαζε επάνω στα γόνατά της. Η θεία πάντοτε επέμενε πως στο θάνατό της ο Brian θα την έθαβε δίπλα στο σύζυγό της αλλιώς, έλεγε, θα στοίχειωνε τον ανιψιό της. Μετά από κάμποσο καιρό, πέθανε.

Μεταξύ της ημέρας του θανάτου της και της ημέρας που έγινε η κηδεία η συμπεριφορά της γάτας ήταν περίεργη. Καθώς έμπαινε στο καθιστικό ολόκληρη η γούνα της ανασηκωνόταν. Απέφευγε την καρέκλα της θείας και κρυβόταν πίσω από τον καναπέ. Μετά τη κηδεία όταν η θεία όντως θάφτηκε δίπλα στον σύζυγό της, η συμπεριφορά της γάτας επανήλθε στο φυσιολογικό.

Σε αντίθεση με τη συμπεριφορά του γάτου Όσκαρ, που ποτέ δεν έχασε την ηρεμία του μπροστά στο πρόσωπο του θανάτου αλλά έμοιαζε κιόλας σα να το αναζητούσε, τα περισσότερα ζώα που εμφανίζουν αντιδράσεις στο θάνατο φαίνεται ότι ενοχλούνται. Οι σκύλοι γαβγίζουν ή ουρλιάζουν και η γούνα των γατών σηκώνεται. Ίσως βιώνουν την παρουσία του θανόντα, ή έχουν κάποια επίγνωση για το θάνατο, αλλά δε φαίνεται πως βρίσκουν την όλη υπόθεση ευχάριστη.

Ιστορίες με πουλιά

Παραδοσιακά συνδεδεμένα με το θάνατο είναι τα πουλιά, συνήθως ως προάγγελοι δυσάρεστων συμβάντων. Έχουν αναφερθεί δύο περιπτώσεις όπου πολύ λίγο μετά από κάποιον θάνατο, ένα μικρό πουλί μπήκε μέσα σε κάποιο σπίτι και κούρνιασε επάνω σε ένα έπιπλο πριν φύγει ξανά μακριά. Μια εμφάνιση ενός πουλιού στο σπίτι δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο, αλλά το να εμφανιστεί το πουλί με τέτοια άνεση χωρίς να πετάει εδώ κι εκεί με αγωνία και να χτυπάει στους τοίχους με πανικό για να ξεφύγει, αυτό είναι αρκετά ασυνήθιστο. Στην αναφερόμενη περίπτωση οι άνθρωποι που ήταν μπροστά στο γεγονός ένιωσαν πως το πουλί είχε μια σύνδεση με τον θάνατο.

Η νοσοκόμα Alison Hole έγραψε στους δύο συγγραφείς (Peter και Elizabeth Fenwick) περιγράφοντας τις στιγμές μετά το θάνατο ενός από τους ασθενείς της. Η αίσθηση γαλήνης που υπάρχει στην ατμόσφαιρα ενός δωματίου μετά από έναν θάνατο και η αίσθηση ότι κάτι απελευθερώνεται αργά, έχει αναφερθεί από αρκετούς άλλους ανθρώπους που ήταν παρόντες σε μια τέτοια στιγμή. Η Alison ανέφερε: “η πορεία μέσα στο δωμάτιο ήταν αργή καθώς η ατμόσφαιρα ήταν βαριά και στο πάτωμα έμοιαζε να έχει στρωθεί πίσσα. Καθώς άνοιξα το παράθυρο, η ατμόσφαιρα στο δωμάτιο καθάρισε και πρόσεξα ένα λευκό πουλί στην άλλη άκρη του παραθύρου. Αν και είναι συνηθισμένο για τα πουλιά να ξεκουράζονται ή και να φωλιάζουν στις άκρες των παραθύρων σε νοσοκομεία, η ώρα ήταν περίπου 4 π.μ. και η εποχή χειμώνας. Ήταν σκοτεινά και πολύ νωρίς για να ξημερώσει και το πουλί δεν ήταν γλάρος. Δεν είχα ξαναδεί τέτοιο πουλί στην περιοχή.”

Η ακόλουθη ιστορία περιγράφει την παράξενη συμπεριφορά πουλιού που απέχει πολύ από αυτό που θα περίμενε κανείς από ένα φυσιολογικό πουλί σε φυσιολογικές συνθήκες. Μια κουκουβάγια σύμφωνα με αναφορά του Oliver Robinson έκανε την εμφάνισή της λίγο καιρό μετά από ένα περιστατικό θανάτου και η περίπτωση μοιάζει περισσότερο με μεταθανάτια επικοινωνία παρά με εμφάνιση την ώρα του θανάτου. Η περίεργη συμπεριφορά της κουκουβάγιας μαζί με τα αισθήματα που προκάλεσε στη μητέρα του Oliver τον έκαναν να αναφέρει την περίπτωση που θα δούμε στη συνέχεια.

Η πρώτη εμφάνιση της κουκουβάγιας ήταν ένα ζεστό πρωινό του Απρίλη, μερικούς μήνες μετά από το θάνατο της γιαγιάς του Oliver. Η μητέρα του περιγράφει το γεγονός: “Υπήρχε φοβερή οχλαγωγία έξω από την κουζίνα που την προκαλούσαν τα πουλιά που σύχναζαν στον κήπο. Όταν βγήκα έξω για να διαπιστώσω τι προκαλούσε την αναταραχή είδα ότι τα πουλιά πετούσαν επιθετικά γύρω από μια κουκουβάγια που καθόταν σε ένα από τα χαμηλότερα κλαδιά μιας βελανιδιάς. Φαινόταν περίεργο που μια κουκουβάγια ήταν εκεί μέσα στο φως της ημέρας και παρόλο που τα μικρά πουλιά προσπαθούσαν να την τρομάξουν εκείνη καθόταν ήρεμη επάνω στο δέντρο.

Καθώς η ημέρα προχωρούσε άνοιξα τα παράθυρα στη νότια πλευρά του σπιτιού. Όταν βγήκα στον κήπο πρόσεξα ένα δυνατό χτύπημα φτερών και η κουκουβάγια πέταξε προς τα κάτω φτάνοντας ακριβώς μπροστά μου στο γρασίδι. Ήταν μια μεγάλη κουκουβάγια με ύψος περίπου 30 εκατοστά. Με κοίταξε με τα μεγάλα καφέ μάτια της και έκραξε. Φαινόταν πολύ εξημερωμένη. Κατά τη διάρκεια της ημέρας κάθε φορά που έβγαινα έξω η κουκουβάγια ερχόταν προς τα κάτω και καθόταν μπροστά μου. Ήταν σχεδόν σα να προσπαθούσε να μου πει κάτι. Τα μεγάλα καφέ μάτια της έμοιαζαν τόσο πολύ με ανθρώπινα και μου θύμιζαν τη μητέρα μου, που ήταν επίσης καστανή, και που είχε πεθάνει το προηγούμενο καλοκαίρι.”

Αλλά η περίεργη συμπεριφορά του φτερωτού επισκέπτη δεν τελείωσε εκεί. Η μητέρα του Oliver συνεχίζει την αφήγησή της: “Όταν ο σύζυγος και τα παιδιά μου επέστρεψαν στο σπίτι τους είπα την ιστορία με την κουκουβάγια και μετά βγήκε από το μυαλό μου η όλη υπόθεση. Πάντα κοιμόμαστε με τα επάνω παράθυρα ανοιχτά και τη νύχτα εκείνη ακούγαμε γδαρσίματα και θροΐσματα στο παράθυρο. Η κουκουβάγια ήρθε και έκατσε στο παράθυρο, μια συμπεριφορά που δεν άρεσε καθόλου στον σύζυγό μου. Την επόμενη ημέρα άνοιξα τα παράθυρα της κουζίνας. Μόλις άνοιξα το μεγάλο παράθυρο ακούστηκε ένα δυνατό φτερούγισμα και η κουκουβάγια πέταξε κατευθείαν μέσα στην κουζίνα.

Φάνηκε καλύτερο στον άντρα και τα παιδιά μου να βγούμε έξω και να κλείσουμε τις πόρτες ανοίγοντας την εξώπορτα ώστε να φύγει το πουλί έξω, αλλά εκείνο καθόταν σαν στο σπίτι του άνετα μέσα στην κουζίνα. Πέταξε προς την άλλη άκρη και κάθισε στο κουρτινόξυλο κοιτάζοντάς με. Είχε τρομακτικό άνοιγμα φτερών και ήταν εντυπωσιακό το γεγονός πως πέταξε χωρίς να ρίξει κάτω κάτι. Τελικά πέταξε έξω από το παράθυρο και κάθισε στη βεράντα.

Όταν βγήκαμε έξω για το αυτοκίνητο αργότερα ήρθε κατευθείαν προς τα κάτω και σκαρφάλωσε επάνω στη γλάστρα που κρατούσα. Καθώς φεύγαμε, κάθισε μπροστά στην πόρτα και μας κοιτούσε. Ήρθε και πάλι στο παράθυρό μας εκείνη τη νύχτα και στη βεράντα την επόμενη ημέρα αλλά δεν κατέβηκε κάτω μπροστά στα πόδια μου. Μετά από μερικές ημέρες εξαφανίστηκε. Κάποιες φορές μου φαίνεται πως την ακούω κάπου κοντά στην περιοχή.”

Η δυνατότητα του πετάγματος είχε θεωρηθεί από παλιά ως μαγική δύναμη και αποτελεί συχνό περιεχόμενο των ονείρων. Ίσως γι’ αυτό το λόγο τα πουλιά είχαν θεωρηθεί πως έχουν ένα υπερφυσικό στοιχείο και σε πολλούς θρύλους και μύθους κατέχουν μια θέση σύνδεσης μεταξύ του ανθρώπινου κόσμου και τους μυστηριώδους αγνώστου, ενώ συνδέονται και με τη ζωή αλλά και με το θάνατο. Σε μερικούς πολιτισμούς η ανθρώπινη ψυχή πιστεύεται πως φτάνει στη γη σαν πουλί και σε πολλές κοινωνίες τα πουλιά θεωρούνται ως φορείς ή σύμβολα της ανθρώπινης ψυχής, ιπτάμενοι φρουροί των ουρανών ή φύλακες που οδηγούν την ψυχή στην άλλη ζωή.